In het kader van de "Grunneger Weke" werd door Jochem Abbes - in het Museum Oude Wolden (MOW) - een lezing gehouden met de titel "Folklore & Tradities in Westerwolde door de ogen van ds. Harmanus Stoel". Harmanus werd geboren op 21 februari 1878 te Burum, gemeente Kollumerland.
Hermanus Stoel was van 1913-1923 als predikant verbonden aan de Nederlands Hervormde kerk van Sellingen.
Hermanus trouwde op 14 december 1914 te Ruinen met de 12 jaar jongere Johanna Weersma. Hij bleef tot en met augustus 1923 in Sellingen en vertrok daarop naar Veenwouden. Onder H.S. schreef hij verhalen uit het dagelijkse leven in de Winschoter courant en in de Groninger volksalmanak besprak hij het Westerwolds landrecht, de willekeuren en gildeboeken. (red. In het eerste staan de regelingen voor het boerenbedrijf en in de laatste de onderlinge hulpverlening bij ziekte en begrafenis).
Hermanus zette zich ook in voor een kerkorgel en die kwam er. In zijn tijd werden in de kerk muurschilderingen ontdekt. Ook daarover schreef hij in de krant.
Harmanus en zijn vrouw Johanna liggen begraven op de begraafplaats Zeister Bosrust in Zeist.
Behoudens initialen in een spekdikkenijzer was er van specifieke "Folklore en Tradities in Westerwolde" nauwelijks sprake. De Westerwoldse kamer bij het toenmalig Groninger museum werd genoemd en het niet typische Westerwolds doodshemd. Wel kwamen een aantal tijdsbeelden voorbij zoals de Ol Graitje, oudheidkundige vondsten door archeoloog Albert Egges van Giffen en de verharding van de Weenderstraat. Het was meer een lezing over de interessante Harmanus Stoel zelf.
Mijn aanvulling
Uit onderzoek is mij gebleken dat Harmanus ook buiten de kerk van Sellingen actief was.
Hij was bestuurslid van het Groene Kruis, president van zangvereniging Laus Deo, gaf lezingen bij de Woodbrookers en lid van de commissie van toezicht op het lager onderwijs (met o.a. Harm Kuiper oud hoofd van de school in Vlagtwedde).
Net als de eerder genoemde Albert Egges van Giffen was hij door de minister benoemd tot berichtgever voor de Rijkscommissie voor Monumentenzorg. Ook Harbert Ido Schönfeld maakte daarvan deel uit.
Hij schreef met regelmaat in de Nederlandsche Kerkbode (waarvan hij redactielid was). Zo schreef hij een verhaal over smokkelhandel en vluchtelingen langs de grens.
Toen ik thuis was vroeg ik mij af of het verhaal "De Haoze" van Jan Hendrik Neuteboom niet is gebaseerd op Hermanus Stoel.
Het verhaal "De Haoze" van Neuteboomt stond in het maandblad Groningen van 1925.
Neuteboom was schoolmeester in Sellingen van 1884-1896 en vertrok daarna naar Den Haag.
In de pauze mochten we in het MOW nog even genieten van de tentoonstelling Gronings Licht. Hieronder een paar voorbeelden. De tentoonstelling is nog te zien tot en met 10 september 2023.
Geert Schreuder
Ina Fekken
Anita Oosterloo
Geen opmerkingen:
Een reactie posten